Bander van Ierland

Bander is professioneel kunstenaar, opgeleid in Den Haag, later bij de Rietveld Academie, en een tijdje in Londen. Hij is al decennialang lid van Pulchri Studio. Als technisch natuurkundige vond ik het interessant om de uitleg van Bander te horen over zijn kunst, en heb er geleidelijk ook meer begrip voor gekregen. Voor anderen is het wel nuttig denk ik, als de kunst van Bander nog enige introductie krijgt en zal dat nu hier proberen. 

Bander maakt zowel beeldende kunst als grafische werken, beiden in abstracte stijl. Zoals waarschijnlijk wel bekend, is een deel van de moderne kunst rond 1900 begonnen met geometrisch abstracte kunst; hierbij was het zogenaamde constructivisme (na het eerdere kubisme) een belangrijk onderdeel, vooral in Rusland. Oorspronkelijk werd het 'constructivisme' beïnvloed en geïnspireerd door de industriële revolutie, maar gaandeweg werd het meer abstract, en verspreidde deze stijl zich via Bauhaus in Duitsland, naar onder andere de groep 'De Stijl' in Nederland, waarbij Mondriaan een van de bekendsten was.  Bander noemt z'n eigen stijl tegenwoordig ‘algoritmisch constructivisme’;  algoritmen, bekend  van computerprogramma's, of flow-schema's van denk- processen, zijn tegenwoordig zeer actueel. Banders werk is symbolisch voor dit soort ontwikkelingen De laatste jaren zien we hierbij ook weer nieuwe ontwikkelingen in de informatie technologie, in het bijzonder de zogenaamde kunstmatige intelligentie.

Andere kernbegrippen in Banders werk zijn ruimte-tijd, bewustzijn, en architectuur, waarbij hij ook enige tijd beïnvloed werd door ideeën over meerdere dimensies (bijvoorbeeld ruimte-tijd als vierde dimensie, zoals in de speciale relativiteitstheorie geformuleerd), en recente ontwikkelingen in de theoretische natuurkunde. Zo speculeert hij ook over meerdere universa, de laatste jaren ook met kromming van ruimte-tijd, of 'emergentie' van zwaartekracht uit de kwantummechanica. Het begrip emergentie betekent in het kort dat het geheel meer is dan de delen; dit werd vroeger ook wel holisme genoemd.

De inspiratie door moderne fysica kan je goed zien in de ontwikkelingen in Banders grafische werken, waar hij voorheen meestal rechthoeken gebruikte (en kubussen), zie je de laatste paar jaar ook krommingen en rondere vormen, met parabolen, hyperbolen waarbij toch altijd weer de algoritmische basis te zien is ('it from bit' volgens natuurkundige John Wheeler).

Hoewel dit soort diepere interpretaties nuttig zijn bij het bekijken van Banders werk, is het niet strikt noodzakelijk; in de moderne samenleving met al z’n techniek en informatie- technologie is zijn abstracte kunst ook gewoon een afspiegeling van onze technocratie. Veel van z'n werken kunnen dan ook gewoon een goeie decoratie zijn in bijvoorbeeld kantoren, moderne woonhuizen of appartementen, terwijl zijn beeldende kunst ook goed past in grote tuinen, stadsparken en de buitenlucht