Marijke de Wit - Om en Nabij

De tuin van Adri Duivesteijn

Gekakel en getokkel; de kippenren neemt de gehele achterwand van de tuin van Adri Duivesteijn in beslag. Tussen de kippen scharrelen kleine kwartels. De kwarteleitjes zijn binnen uitgebroed, onder een broedmachine die speciaal voor dat doel werd aangeschaft. Gefascineerd volgden Adri en zijn vrouw Liesbeth Janson het wordingsproces van ei tot donzig wezen, waarna het snaterende grut voorzichtig bij hun grotere soortgenoten werd ondergebracht. Marijke de Wit en Auke de Vries zijn goede vrienden van de Haagse politicus en zijn vrouw. Tijdens een bezoek aan hen maakte De Wit schetsen en foto’s van het bezige gevederde volkje. Thuis werkte ze die uit tot De Kippenren. Het is tevens een eerbetoon aan Duivesteijn. Hij overleed op 17 maart dit jaar, maar heeft het schilderij nog wel gezien. Hij werd er erg vrolijk van. 

Van dicht naar open 

De Kippenren zet de toon voor deze tentoonstelling. Vrijwel alle schilderijen ontstonden namelijk in de buitenlucht, om preciezer te zijn, in haar eigen achtertuin. Op het eerste gezicht is het heel ander werk dan de schilderijen die binnenskamers ontstonden en die zij in voorgaande jaren exposeerde. Met haar eigen raamkozijn als kader schilderde ze vaak vanuit de woonkamer de pui van de overburen, of van die ernaast, of gewoon een samengestelde fantasie gevel. De deuren zijn hermetisch gesloten, de gordijnen voor de ramen potdicht, een half opgetrokken jaloezie daargelaten. Van wat zich daarbinnen afspeelde of te gebeuren staat, wordt niets prijs gegeven. Het leven wordt door haar vanachter vensterglas, soms zelfs afgeplakt of ingepakt door een bouwstellage, geobserveerd en veilig op afstand gehouden. Geen mens te bekennen. Het is een geluidloze wereld waarin de tijd lijkt bevroren. Deze werken zijn onmiskenbaar Hopperiaans van sfeer. 

Maar ramen kunnen loskomen van hun strenge gevels, gordijnen kunnen kieren en half opzij geschoven worden zodat een glimp van het achterliggende landschap zichtbaar wordt. En naarmate de stof lichter en transparanter wordt, komt de buitenwereld door het raam meer en meer naar binnen. Nog wel via een scherm, maar dat beweegt. De vitrages wapperen zachtjes op de stroom van een zwoel briesje. Je hoort de stof licht ruisen. Het is zomer, de zon schijnt, de lucht is vol verwachting. 

De kippenren refereert aan het vroegere werk. Hoe kan het ook anders. Haar voorliefde voor stoffen en mooie doeken verloochent zich niet. Wie goed kijkt, ziet dat de achterwand van de ren evengoed als een langgerekte blauwe doek kan worden gezien, die over de hele breedte van de tuin is opgespannen, compleet met plooiingen. 

De eigen achtertuin. 

Via een houten trap kom je vanuit de bel-etage in de achtertuin. Een wilde schaduwtuin op het noorden, met hoge bomen en oude struiken. Een enkele struik is op sterven na dood, maar de vergankelijkheid heeft zo haar eigen schoonheid. De tuin is diep genoeg om op verschillende momenten van de dag en op wisselende plekken de zon te vangen. De natuur mag zijn gang gaan, onkruid wordt niet gewied, storende terrastegels en borders met fris zomergoed zijn afwezig. Op deze geheimzinnige plek installeert ze zich met ezel, doek en olieverf en wacht tot de zon op het gebladerte schijnt of de takken formatie van een volwassen boom belicht. Als een fauvist onttrekt ze felle kleuren aan haar tuin, zet doornig struweel in laaiend licht, laat de zandgrond warm oplichten en schildert de stakerige takken van een zieltogende boom tot nieuw leven. 

Een houten tuintafeltje met dito klapstoeltjes staan in de schaduw tegen een dichtbegroeide achterwand. Als uit het niets staat daar een vrouw, links van het klapstoeltje. Een zeldzaamheid, want de menselijke figuur komt nauwelijks voor in haar werk. De vrouw staat in de schaduw, schuchter, tegelijkertijd frontaal, want dit is haar domein. Mogelijk overweegt ze om in het felle licht te stappen, wie zal het zeggen. Om te benadrukken dat de vrouw daar niet toevallig terecht is gekomen, heeft De Wit op haar kleding een paar witte en rode verfstreken aangebracht. Deze kleuraccenten maken haar aanwezigheid op die plek noodzakelijk, ze kan niet meer met stille trom vertrekken.

Annelies Haase