Meer dan materie

Eind oktober 2017 besloten wij, Rik van Hazendonk, Willem Stoop en Sjoerd Westbroek samen te exposeren in Pulchri Studio Den Haag. Ruim voor dit besluit waren we in ontmoetingen tijdens onze wederzijdse atelierbezoeken enthousiast geworden over elkaars werk. Als gemene deler in ons werk werd de liefde voor direct en onopgesmukt materiaalgebruik snel zichtbaar. Toch ligt daar niet de kern van wat ons aantrok in elkaars werk. Gaandeweg onze gesprekken bleek dat in al ons werk iets paradoxaals aan de hand is. Het karakter van de werken kan zomaar omslaan. Van stabiel en stevig naar wijds en wankel; van concreet naar open en aarzelend. Juist de eerste zinnelijke, materiele ervaring is hier misschien slechts een voorwaarde voor een ervaring van een wereld, die niet stoffelijk is. Met deze tentoonstelling gaan we het experiment aan en onderzoeken we hoe deze verschillende werken zich onderling verhouden. We hopen de toeschouwer te verleiden tot een kijkervaring, die voorbij het bekende, naar nieuwe ruimtes van verbeelding voert.

Rik van Hazendonk

Voor Rik van Hazendonk is het schilderen zelf zijn onderwerp. Basale schilderkunstige gegevens vormen het alfabet van zijn uitgeklede werken. Denk aan een losse verfstreek, een enkel kleurvlak, of lappen ruw schilderslinnen in één kleur geschilderd. In deze expositie zijn afdrukken van monochroom beschilderde linnen lappen op rijstpapier, ‘Verf en linnen’, een belangrijk deel van de presentatie. De nadruk op de materiele, procesmatige en fysieke aspecten geeft het werk een zinnelijk en aanraakbaar karakter.

Meer dan eerder, vormen zijn bijdragen aan deze tentoonstelling een samenhangende installatie. Terugkerende en repeterende vormen, materialen en constructies creëren een web van verwijzingen. Het is een zoektocht naar permanente verandering binnen grondvormen, een uitdijende ruimte. Een belangrijke inspiratie daarvoor is een soortgelijke ervaring tijdens diverse recente bezoeken aan de Waddeneilanden.

“Ik ben benieuwd hoe die ruimtelijke gewaarwording interacties aangaat met het werk van Sjoerd en Willem. Deels zie ik nu al verbanden voor me, deels zullen ter plekke allerlei verbanden ontstaan en ook bij ons en de bezoekers hun weg vinden. Dat wordt aftasten, ervaren en zoeken (vinden!). Een experiment dat letterlijk meer is dan de afgebakende materialiteit van deze woorden.”

Willem Stoop 

In deze tentoonstelling in Pulchri bestaan de laatste werkstukken van Willem Stoop (sinds 1974 als beeldend kunstenaar werkzaam in Rotterdam) uit ruimtelijke collages van veelal afvalhout. Het ruwe, merendeels onbewerkte hout, waarop sporen van eerdere functies nog zichtbaar zijn, krijgt een nieuwe kans, waarbij niets mooier wordt voorgesteld dan het is.

De oorsprong van deze werken ligt al een aantal jaren terug. In 2004 en 2006 verbleef hij verscheidene malen in afgelegen gebieden in Zambia waar hij zich liet inspireren door de aardse werkelijkheid en de beleving daarvan. Overleven in dit land is van het allergrootste belang. Dit ‘simpele’ feit bepaalt het bestaan van het dagelijks leven. Daar is de mens onlosmakelijk verbonden met de ander en de aardse werkelijkheid om hem heen. Niets mag verloren gaan. Alles is waardevol. Dat is de reden dat het gebruik van restmateriaal in het latere werk een belangrijke rol van betekenis is gaan spelen. Ook de te voelen oppervlakte van het werk, de tactiele component is daardoor een onmisbaar element geworden.

Deze samenhang van zoveel verschillende materialen leidde ertoe dat er collages van fragmenten ontstonden, die vaak nog beschilderd werden. De laatste twee jaren is zijn werk nadrukkelijk de ruimte in gegaan en heeft het onbewerkte hout de functie van kleur overgenomen.

Naast het gebruik van het materiaal ontwikkelde zich vanaf 2007 een kruismotief in zijn werk. Dit grondpatroon van twee kruisende lijnen won aan zeggingskracht en groeide naar de oppervlakte toe. Hij werd zich bewust van de symboliek en de beeldende kracht van dit motief. Dit teken is eigen aan het Christendom, dat door de eeuwen heen een van de belangrijkste vormgevers is van onze westerse cultuur.

“De herhaling van vorm en lijn leidt tot patronen en systemen waarin een authentiek, volmaakt detail zich openbaart.”

Naast het kruis ‘teken’ is de symbolische vorm van het triptiek als grondpatroon ook een belangrijke keuze in zijn werk.

Sjoerd Westbroek

In het midden van mijn praktijk als beeldend kunstenaar staat de tekening en de handeling van het tekenen. Met tekenen bedoel ik echter niet slechts een verzameling materialen of technieken. Als handeling is het bovenal een aarzelende manier van denken die je in kunt zetten om je tot iets te verhouden, zoals een gedachte, een plek, een ding. Doordat hiermee de relatie centraal komt te staan is de vorm die het werk aanneemt steeds anders. Naast het maken van beelden en tentoonstellingen omvat dit voor mij ook samenwerken, lesgeven en schrijven. 

Het project met Rik en Willem draagt de titel ‘Meer dan materie’. De vraag is natuurlijk waar dit ‘meer’ dan precies op duidt, maar voor mij is het op dit moment niet zo relevant om hier een sluitend antwoord op te formuleren en staat het onderzoek voorop. Het ‘meer’ kan duiden op een conceptueel of transcendent moment – als uitkomst van een proces, of misschien juist als conditie voor het samenwerken. Echter, op een heel pragmatisch niveau ben ik in dit proces geïnteresseerd in het bewerken van materiaal, het bewerken dat voorafgaat aan het denken over beeld in termen van representatie. Wellicht dat ‘meer dan materie’ evengoed ‘niet meer dan materie’ had kunnen zijn.

Informatie

Vanaf:
Zaterdag 09 februari 2019
Tot en met:
Zondag 03 maart 2019

Waar:
Weissenbruchzaal
Hardenbergzaal

Kunstenaars